Det å vekse opp på eit småbruk langt frå næraste by, på
70/80-talet, hadde sine fordelar. I alle fall sett med augene til ein
nyfiken og klåfingra gutunge. Ein ting var at det ikkje var så nøye
med aldersgrenser for ulike aktivitetar, til dømes å føre
motorvogner av ymse slag, ein annan var det at det var så lett å
stikke seg vekk for å drive med slike eksperiment som dei vaksne
helst ikkje skulle vite om. Ein tredje ting, som ikkje er heilt
uvesentleg i den samanhengen eg no skal fortelje om, er at leikevåpen
i den tida både såg ut og høyrdest ganske likt ekte saker. Så om
vi fekk spørsmål om kva det var som small så høgt midt i
middagskvila, så var det sjølvsagt berre ein knallpistol.
Far min hadde, ikkje ufortent, ord på seg for å bruke dynamitt
til så mangt når andre tilnærmingar slo feil, og
universalmedisinen måtte jo oppbevarast ein plass. Jernkiste med
hengelås såg han seg ikkje råd til, så han gøymde dynamitt,
fenghetter og lunte på kvar sine lure plassar. Sjølvsagt visste eg
til ei kvar tid korhen dei ulike bombeingrediensane låg.
I den vesle grå metallboksen sin låg dei blanke fenghettene
laust, og eg tvilar den dag i dag på at Gamlingen tok seg bryet med
å telje dei kvar gong han opna boksen. Då var det litt verre med
lunta, kveilen burde helst ikkje minke for mykje om gongen, så vi
vart bra flinke til å berekne trygg minstelengde.
Dei fyrste gongane vi prøvde oss som lettvekts skytebasar, drog
vi oss så langt frå hus og folk at ikkje eingong ein nervøs hjort
kunne ha høyrt noko på slik avstand, men motet steig jo etter
kvart. I etterpåklokskap kan eg vel seie at vi heldigvis vart
avslørte før vi rakk å bli så uvørne at det gjekk skikkelig
gale. Og ikkje minst før vi vart modige nok til å prøve med sjølve
dynamitten, i staden for «berre» fenghetter.
Det
skulle dei nok ha høyrt heilt inn på lensmannskontoret!
Sjølve
prøvesprengingane kunne variere frå det relativt harmlause
(brusflaske nedgreven i sand, ølboks bak ei rotvelte) til rein
terrorisme (sprengd maurtue), men den eg hugsar best er denne: Ikkje
langt frå huset mitt var det ein gammal, roten stubbe. Denne ville
vi prøve sprengkrafta på, og ladninga vart plassert, lunta tend, og
så rusla vi oss passande mange meter ifrå. Og der kjem det ein
nyfiken, halvvaksen katt som lurer fælt på kva det er som fresar og
ryk borte i stubben... Vi prøvar å jage han vekk, men til inga
nytte. Han var ikkje langt unna då det small, men tre sekund etterpå
trur eg kanskje han var kommen ut i Kjølsdalen, med den farta han
fekk opp. Han skvatt ein dryg meter rett opp, snudde i lufta, og
beina gjekk rasande fort lenge før han kom ned på jorda igjen. Ein
svolten gepard hadde vore sjanselaus i spurten som følgde!
Vi var glade for all moroa vi
hadde med fenghettene, ja, og i dag er vi vel alle glade for at vi
fekk behalde både livet og fingrane. Og Gamlingen fann til slutt ein
så god gøymeplass at eg til dags dato ikkje veit kvar fenghettene
vart av.
Kven «vi» var? Vel, eg var
den eine. Dei andre kan gje seg til kjenne om dei føler for det, men
de får ingen namn av meg.
